Det er eit lykketreff at lammeslaktinga og haustinga av kålhovud kjem samstundes, syns du ikkje? Nokre eg kjenner vil ha ram vérasmak på fårikålen sin, men eg er ei smakspingle (eg har fortalt at eg ikkje et sild, ikkje sant?), og syns at den gode, milde smaken av lam kokt passe lenge i fersk kål er mykje betre enn den ramme ullsmaken du får når det er gamle dyr som er slakta.

Jada, vi hadde sikkert fårikål i fjor og, og året før der, men viss denne matspalta kan få ein ny tenåring eller nyboren hybelbuar til å forstå at fårikål er lett, billig og nydeleg mat så får dokke fårikålekspertane som har gjort dette år etter år bere over med meg.

Dessutan skal de få ein eksotisk får-i-raudvin-variant som bonus. For vi er ikkje åleine om kome på idéen om å koke saman grønsaker og får. Det har blitt gjort i mange land til alle tider. Denne gryta kjem frå Korsika. For begge grytene gjeld det at det løner seg å legge litt pengar i kjøtet. Dess meir kjøt i kjøtstykka, dess mindre griseri, bein og feitt. Men det må vere kjøt med bein, for mergen gjev mykje smak. Eg prøver å finne nokre fine bogskiver når eg lagar fårikål, og bruk gjerne det i den korsikanske gryta og.

Ein ting til: Om det skal jamnast eller ikkje er vel nærast eit matreligiøst spørsmål, enten høyrer du til dei som jamnar, eller så er du full av forakt for den slags. Eg jamnar. Eg er til og med så rampete at eg først brunar (!!) kjøtstykka i smør i gryta, det rundar smaken, gjer krafta fyldig og gjev fårikålen ein fin, gylden farge. Feittet kan du sike av til slutt, då har det gjort nytta si.

Smør og margarin er forresten og grensande til eit matreligiøst spørsmål. Eg brukar smør, men Heidi brukar margarin. Dei som har møtt oss begge kan fastslå at skilnaden utgjer ca. 10 kg… For meg er det smaken som avgjer, og då er smør overlegent best. Skal eg vere sunn, brukar eg olivenolje eller liknande. Syns du smaken av margarin er OK, så brukar du sjølvsagt det der eg skriv smør i mine oppskrifter. Nokre gongar MÅ ein ha smør, til dømes i nokre julekakeoppskrifter, men då seier eg det klart og tydeleg.

Her er oppskrifta på min norske originale fårikål:

Får i kål

2 kg fårekjøt, gjerne bog.

2 ss smør

2 kg hovudkål

1-2 ss salt

2 ss heil pepar

3 ss kveitemjøl

7-8 dl vatn

Varm smøret i ei gryte på høg temperatur. Legg i kjøtstykka slik at dei dekkjer botnen, og la dei frese på høg varme slik at dei får ei fin, brun steikeflate før du snur dei. Gjer dette med alle kjøtstykka. Skjer kålen i båtar. Legg kjøt og kål lagvis i gryta. Vil du ha peparen laus i gryta drysser du den imellom laga. Eg legg peparen i eit lite teegg, då slepp ungane å misse motet fordi dei ikkje klarer å reinske ut alle peparkorna etterpå. Ein liten pose av gas kan du og bruke.

Slå over vatnet, dryss på salt og mjøl. Du kan droppe jamninga viss du vil at søet skal vere tynt. La det heile koke opp, sett ned varmen og la det heile koke på svak varme til kjøtet er mørt, ca 2 timar. Må det koke lenger tek det ingen skade av det. Har du brukt smør, eller er kjøtet feitt, kan du sike av det øvste feittlaget. Server med kokte poteter.

Oppskrifta på den korsikanske får-i-raudvin-gryta har eg funne i ei kjempefin kokebok som eg har hatt stor glede av: Norsk og unorsk. Den presenterer tradisjonell norsk mat, og så har forfattarane leitt verda rundt etter rettar frå andre land som liknar våre. God nisselueterapi for oss nordmenn som har lett for å tru at det vi har er så unikt. Noko er det, noko er ein del av verdsarven. Slik lagar du gryta:

Får-i-raudvin

800 g beinfritt lammekjøt

3 ss olivenolje

15 sjalottlauk

4 kvitlauksfedd

500 g sopp (gjerne frå skogen, traktkantarellar passar strålande)

1 raud og 1 gul paprika

2 ss kveitemjøl

3 dl raudvin

1 dl kjøtbuljong, gjerne flytande som er spedd litt

1 ss frisk finhakka timian, eller 1 ts tørka

Skjer kjøtet i store terningar, og brun det i ei steikepanne i olje på høg varme. Ha det i ei stor gryte, som ikkje bør vere av jern. Retten vert misfarga i jerngryter på grunn av ein kjemisk reaksjon med raudvinen.

Legg sjalottlauken i varmt vatn ei stund, då er dei lettare å skrelle. Steik den saman med kvitlauken i litt olje. Hakk soppen. Rens paprikaene, og kutt dei i bitar. Surr sopp og paprika i olje. Ha alt over i gryta, og dryss over mjøl medan du blandar godt. Ha i raudvin og kraft, og fyll på med vatn til det nesten dekkjer kjøtet og grønsakene. La det heile trekkje på svak varme i 1-1,5 time. Smak til med salt og nykverna pepar. Vinen gjer gryta syrleg på smak. Smak etter og vurder om gryta treng litt sødme, då har du i ei klype sukker. Server med ris og godt brød.

Begge desse middagane passar strålande når hausten riv i husnovene, og så er det fint at det vert så mykje mat at ein kan invitere gjestar, utan at det svir i lommeboka! Mange fluer i ein smekk, altså…