Ein får liksom aldri nok gode brødoppskrifter. Og ingenting er deiligare enn å skjere opp eit nysteikt brød til frukost.

Dette er det brødet eg bakar kvar gong vi kjem til Sverige. Svenskane kan ikkje brød, det er berre sørgeleg. Dei har alt for mykje sirup i dei, og så har dei ikkje butikken full av ferske brød om morgonen slik vi er vande med, iallfall ikkje her ute på glesbygden der vi held til.

Vi kjem som regel hit til svenskehuset om kvelden, og viss klokka er før åtte, så set eg ein brøddeig. Då rekk den å heve, og eg får bakt ut brøda og steikt dei før vi legg oss. Å stå opp til frukost med brød som berre har vore ute av ovnen nokre timar, det er ei stor glede. Når ein har bakt brød ein del gongar så tek ein det litt på frihand. Ein brøddeig er ganske robust, og toler å stå lenger enn ein trur. Eg stikk gjerne og handlar viss eg bakar brød midt på dagen, om deigen hevar i to-tre timar så er det berre å køyre den saman igjen, og byrje på nytt att.

Eg brukar ein god, gamaldags bakemetode, ikkje eltefritt, ikkje fold og brett og bøy heilt tilbake. Her går brøddeigen i kenwooden, og får elte lenge og vel før den hevar ein times tid. Mange som mislukkast med brød hevar dei for lite. Spesielt viss du brukar tørrgjær er det berre å gi seg god tid. Å elte deigen lenge betyr at du får ut mykje av forklistringsevna til mjølet, og dermed får brød som heng godt saman.

I oppskrifta mi brukar eg kveitekli. Det vert selt i butikken som kruskakli, og består av det ytre skalet av kornet som er sikta frå når kornet vert malt. Det er rikt på kostfiber, protein, vitaminar og mineral, og virkar i tillegg «befordrande på fordøyelsen», som ein elegant kan kalle det. Har du ikkje det i hus, kan du bytte det ut med havrekli, ha i meir havregryn, kveitevals eller andre grove mjøltypar. Du kan bytte ut alt det grove i deigen med same mengde Grovbakst frå ferdigblanding.

Sidan eg ofte har mjølkeallergikarar i hus, så bakar eg brød med berre vatn. Men vil du ha dei meir næringsrike, t.d. pga kalsiuminnhaldet, kan du bruke søt eller sur mjølk. Bruk gjerne mjølk som har gått ut på dato. Alt går i grisen, seier folk. Alt går i brøda, sa vi heime der eg vaks opp.

Litt søtt i deigen gir ikkje så mykje smak, men det gjer at gjæra har mykje mat, og det og gir luftigare brød. Spesielt viss du bakar grove brød er det viktig å litt honning eller sirup i. Så svenskane er ikkje heilt på bærtur med sirupen sin, dei har berre for mykje i. Har du maltekstrakt ståande, kan du også bruke det. Eg likar å bake brøda i form. Då får dei skorpe heile vegen rundt, og held seg nokolunde samla.

Brøda kan også formast til fire vanlege brød, leggast i langpanne med smør eller olje mellom kvart brød, og så steiker du dei på vanleg måte. Elt inn litt ekstra mjøl, ein slik deig kan godt vere litt fastare enn ein deig for brødfomer. Dekk forma med bakepapir, eller smør også forma med smør eller olje. Du kan også bruke strimlar av bakepapir mellom brøda viss du steiker dei i langpanne.

Denne oppskrifta gir tre store brød i form.

Grovbrød

50 g gjær eller 1 pakke tørrgjær

1,6 liter deigvæske

100 g kveitekli eller havrekli

100 g havregryn

300 g grov, sammalt rug

500 g grov sammalt kveite

1,2-1,5 kg kveitemjøl

3 ts salt

1 ss honning, sirup eller maltekstrakt

Frø om du har

Lunk væska, og løys opp gjæra og honningen eller sirupen i det.  Brukar du tørrgjær så bland gjæra i mjølet. Ha væska i bakebollen saman med saltet, og elt inn alt det grove mjølet først, og så har du i kveitemjøl til deigen er passe fast. Det kan hende du treng litt meir eller litt mindre kveitemjøl, det kjem an på kvaliteten på mjølet. Du kan bytte ut alt det grove mjølet i deigen med same mengde Grovbakst frå ferdigblanding.

La gjerne deigen elte lenge viss du har tid, min sto i maskinen i eit kvarter og surra, då får du ordentleg mjuk og god deig. Hald litt tilbake på mjølet, og elt heller inn litt ekstra etter at det har heva ferdig første runde.

La deigen heve til dobbel storleik, det tek ca. ein time.

Del deigen i tre og form brøda. Smør formene dine med matolje eller smør, og legg i eit og eit brød. Set omnen på 210 grader. Snitt brøda på skrå med ein gong du har lagt dei i forma, det gjer at dei ikkje sprekk ukontrollert. (som du ser av bilda gløymde eg det, og snitta dei like før dei gjekk i omnen. Det fungerer ikkje så bra. Ikkje gjer som eg gjorde.)

La brøda etterheve ca ein halvtime til. Dusj dei med vatn, eller hell ein kopp vatn inn i botnen på steikeomnen, for å skape damp. Det gjer skorpa sprø og fin.  Har du frø i skapet, så dryss på dei rett etter at du har dusja dei med vatn, då festar frøa seg. Solsikkefrø eller sesamfrø er perfekt til dette.

Steik brøda nederst i omnen i 45-50 minutt til dei er ferdige. Når dei er gjennomsteikte har dei ein hol lyd viss du bankar på dei.

La brøda kolne på rist.