Ein lærer stadig nye ting, sjølv om mykje matlaging går på autopilot når ein har gjort det nokre år.

Her i jula lagde vi eit klassisk svensk julbord, sidan vi har feira i huset vårt i Sverige denne jula. Då lagde eg ein västerbottenpaj, med den smaksrike västerbottensosten. Eg lagde paideig etter den oppskrifta eg alltid har brukt, som eg har henta frå Carl Butlers kokbok, som eg fekk seint på åttitalet, trur eg.

Eg dro i gang med 150 g smør og 300 g mjøl i matmølla, og køyrde det i hop med litt vatn. Eg kjevla deigen ut, og lagde paien, og alle var nøgde. Deigen som var att då eg hadde kjevla over forma og teke til sides “kantane”, trykte eg i hop, og la i kjøleskapet, eg kan tenke meg at det var ca. 200 g, kanskje.

Nokre dagar seinare rydda eg i kjøleskapet, og fann deigklumpen. Eg kjevla og kjevla, og den vart tynnare enn sirupssnippar. Den dekte akkurat forma slik at litt hang utanfor, så eg klipte bort frynsene, men lot litt (1/2 cm) henge over for å halde deigen på plass, så den ikkje krympa så voldsomt. Så forsteikte eg deigen i ti minutt, etter å ha prikka den.

Paien vart fylt med restar av juleskinke, tre raudløkar og litt sopp som eg steikte, ein rest av pommes anna-poteter, ein pakke fetaost som hadde gått ut på dato for pinleg lenge sidan og til slutt litt riven jarlsbergost. Ja, og så den obligatoriske blandinga av egg og fløte.

Eg steikte paien nederst i omnen i ein halvtime, og resultatet vart heilt strøkent. Det som var greia var at denne paien var så utruleg mykje betre enn den västerbottenpaien eg lagde tredje juledag, så eg måtte tenke meg om, og analysere kvifor dei to paiane vart så ulike. Dette var det eg noterte meg:

• Det skal mykje mindre paideig til enn ein trur. Jamnt over er eg skuldig i å ha laga alt for tjukke paibotnar, så botnen vert ikkje sprø og gyllen.

• Å steike paien nederst i omnen gjer at du får sprøare botn, og større sjanse for eit godt resultat.

• Pai er ein genial måte å bruke opp julerestar på.

 

Restepai (deigporsjonen er til 2 stk)

150 g kaldt smør

300 g mjøl

½ ts salt

2-3 ss kaldt vatn

Køyr smør, salt og mjøl i ei matmølle til det er så smulete som sand, det tek ca. 2 minutt. Ha i vatnet medan matmølla går. Køyr den til deigen har samla seg rundt midtpinnen, ca. 3 minutt. Del deigen i to, og pakk kvar av delane inn i plast. Skal du ikkje bruke begge med ein gong, så held dei seg i kjøleskapet i fire-fem dagar. Dei kan også frysast viss dei er heilt tett pakka.

La deigen kvile ein time før du kjevlar han ut.

Sett omnen på 200 grader.

Kjevle deigen til den er ca. 2 mm tjukk. Legg den over paiforma di, og press den ned i forma. Ta fram ei rein saks, og klipp av deigen ca. 1 cm utanfor forma. Prikk botnen med ein gaffel. Ta eit bakepapir, og legg oppi forma. Fyll opp med myntar, glassteinar, tørre erter eller liknande.

Forsteik botnen i 10-12 minutt på 200 grader. Ta den ut, og la den kolne.

Paifyll

250 g skinke eller bacon i terningar

3 raude løk

200 g sopp, eg brukte sjampinjong

200 g fetaost

100 g gulost, eg brukte jarlsberg

6 egg

2 dl kremfløte eller matfløte

1 ts salt

¼ ts peppar

2 ss smør til steiking

Rens soppen, og del kvar sopp i fire. Rens løkane og del dei i båtar. Steik smør og sopp til det er gyllent. Brukar du bacon som er rå, så steik den i smøret saman med sopp og løk.

Hell sopp, løk og kjøt i paiskalet. Smuldre fetaosten over. Pisk saman egg, fløte, salt og peppar og hell det over fyllet. Riv gulosten, og dryss den over. Bak paien på 200 grader i 30 minutt, til paien er fast, og gyllen.